Kostka brukowa to najbardziej popularny sposób na stworzenie estetycznej i trwałej nawierzchni naszego chodnika, czy podjazdu pod dom. To materiał trwały, odporny na ścieranie i korzystny cenowo. Ponadto dostępna w wielu kolorach i wzorach pozwala na stworzenie ciekawej i fantazyjnej mozaiki na naszej posesji. Układanie kostki brukowej nie jest trudnym zadaniem, każdy może zrobić to we własnym zakresie. Wymaga to jednak odpowiedniego przygotowania. Jak układać kostkę brukową, dowiesz się w tym artykule.
Jak ułożyć kostkę brukową krok po kroku?
1. Dobór odpowiednich materiałów
Fakturę i kształt kostki musimy dostosować do sposobu eksploatacji nawierzchni. Kostki z gładką powierzchnią są odporne na zabrudzenia, a te z powierzchnią chropowatą wymagają dodatkowej impregnacji. Ilość potrzebnego materiału i liczbę krawężników wyliczymy na podstawie pomiaru terenu lub wykonanego projektu.
Do budowy chodnika i podjazdu z kostki brukowej będziemy potrzebowali cementu i piasku. Przybliżoną ilość dopiero ustalimy dopiero po korytkowaniu i osadzeniu krawężników. Niemniej jednak można wstępnie oszacować, że na 1 m2 nawierzchni będziemy potrzebowali ok. 80 kg piasku i 5 kg cementu. Piasek i cement będą też potrzebne do osadzenia krawężników. Dlatego warto kupić te materiały z zapasem. Do wykonania podbudowy pod kostkę brukową będzie potrzebna również geowłóknina, która izoluje podbudowę od grząskiego gruntu.
Gdy nawierzchnia wymaga zamontowania i odnowienia powierzchniowego, to potrzebne będą elementy do odprowadzania wody, czyli kanały liniowe i rury kanalizacyjne.
2. Przygotowanie narzędzi
Do prac będą nam potrzebne grabie, taczka, szpadel, ubijak i narzędzie pomiarowe. W tym wypadku wyposażmy się w miarkę, poziomicę, paliki i sznurek. Do wyznaczenia trasy przyszłego chodnika przydadzą się pręty zbrojeniowe o średnicy ok. 12 mm. Gdy nawierzchnia będzie większa ok. kilkadziesiąt metrów kwadratowych, to powinniśmy zaopatrzyć się w bardziej profesjonalny sprzęt. Prócz łopaty do wykopywania korytek, warto wynająć np. spycharko- ładowarkę, która szybko usunie ziemię oraz załaduje na wywrotkę, w przypadku konieczności jej wywozu.
Do dokładnego wytyczenia i poziomowania nawierzchni warto zaopatrzyć siew poziomicę laserową. Warto też wynająć zagęszczarkę wibracyjną, która będzie potrzebna do utwardzenia podbudowy i osadzenia kostki brukowej. Do wyrównania warstwy podkładowej, będzie niezbędny szablon.
3. Tyczenie powierzchni
Przed przystąpieniem do prac, warto wykonać uproszczony projekt, który jest wrysowany w obszar działki, z zaznaczonymi charakterystycznymi wymiarami. Przy prostej drodze nie jest to konieczne, ale bardziej skomplikowane kształty wymagają wykonania szkicu, który będzie pomocny przy wytyczaniu przebiegu terenu.
W każdej sytuacji musimy ustalić wymiary nawierzchni i jej łączną długość, aby obliczyć ilość potrzebnych materiałów. W przypadku posesji ze spadkiem należy ustalić, jak będzie spływała woda z utwardzonej powierzchni i zaplanować sposób jej odprowadzania.
Pracę na działce rozpoczynamy od ustalenia punktów bazowych, które będą wyznaczały linie przebiegu nawierzchni. W tych punktach wbijamy metalowe pręty. Charakterystyczny punkt powinien się znaleźć przy bramie bądź furtce. Ewentualnie gdy chodnik ma prowadzić do domu, to może to być wejście do domu. Bierzemy kilka dodatkowych prętów do wytyczenia miejsc załamania trasy i wskazania szerokości wykopu. Do prętów bazowych mocujemy sznurek, który jest rozciągany pomiędzy punktami bazowymi i wyznacza obrys przyszłej nawierzchni z kostki brukowej. Wzdłuż przebiegu linii sznurka robimy szpadlem rowki, które utrwalą w gruncie granice wykopu. W ten sposób wyznaczamy granice nawierzchni, która będzie wyłożona kostką brukową.
Jak kłaść kostkę brukową po łuku ? Wytyczenie drogi po łuku, wymaga wskazania środka okręgu stycznego do prostych jej odcinków. Na początku ustalamy punkt przecięcia się przedłużenia linii wyznaczających krawędzie wykopu i przez wyznaczone punkty prowadzimy linię prostą, na której znajdujemy środek łuków o wymaganych promieniach. Promień zewnętrzny powinien być większy od szerokości wykopu. Wyznaczony punkt środka łuku powinien być oznakowany wbitym kołkiem.
4. Korytkowanie
Wzdłuż przebiegu planowanej ścieżki usuwa się warstwę gruntu na głębokość ok. 15- 20 cm. Wykopaną ziemię można wywieść lub wykorzystać na posesji. Przy budowie podjazdów dla samochodów głębokość korytkowania powinna być większa o 10 do 15 cm. Przy trudnych miejscowych warunkach gruntowych nawet jeszcze więcej, szczególnie gdy wymagane jest utworzenie dodatkowej warstwy drenującej. Taka sytuacja może się zdarzyć przy gruntach gliniastych, gdzie głębsze korytkowanie jest uzasadnione tym, że nawierzchnia na takim podłożu wymaga stabilnej podbudowy. Dno wykopu powinno być równe i posiadać jednakową głębokość.
Dla kontroli jednakowej głębokości wykopu należy posłużyć się rozciągniętym sznurem jako linią odniesienia. Od wysokości sznura co pewien czas mierzymy odległość od dna wykopanego rowu. W przypadku wykonania tzw. przekopu, czyli zejścia na większą głębokość, dna nie wypełniamy gruntem rodzimym, ale jego poziom wyrównujemy materiałem podbudowy.
5. Osadzanie krawężników
Krawężnik tyczą granice naszej nawierzchni i zapobiegają rozjeżdżaniu się kostki na boki. Chronią również przed zabrudzeniami podjazdu czy chodnika nieutwardzonym podłożem wokół nawierzchni. Jako krawężniki wykorzystywane są gotowe elementy płytowe, które można dobrać do kolorystyki nawierzchni. Krawężniki na ogół mają wymiary 20 × 50 cm i nadają się do nawierzchni o prostoliniowym przebiegu, przewidzianych do ruchu pieszych oraz samochodów osobowych. Dla podjazdów o bardziej zintensyfikowanym ruchu należy wybrać masywniejsze krawężniki drogowe.
W przypadku przebiegu kostki po łuku warto wybrać betonową palisadę. Krawężniki układamy w takim rozstawie, aby nie trzeba było docinać kostki, czyli na szerokość pełnych kostek. Odległość krawężników ustalamy, ustawiając w 2 lub 3 rzędach kostki o odpowiedniej szerokości.
Korytka powinny być takiej szerokości, aby swobodnie zmieściły się krawężniki i zachowany został odstęp od strony gruntu. Jeżeli szerokość jest mniejsza, to dodatkowo wybieramy grunt wzdłuż brzegów wykopu.
Krawężniki ustawiamy na obu końcach prostych odcinków planowanej drogi. Stabilizujemy je np. obustronnie wbitymi kołkami lub metalowymi prętami, tym samym ustalając ich docelowe ustawienie.
Następnie ustalamy usytuowanie w poziomie, regulując wysokość wyniesienia nad grunt oraz wymagany poziom lub nachylenie. W tym wypadku musimy użyć poziomicy np. laserowej. Dużą dokładność poziomu pokaże nam również długi wąż wodny. Można również skorzystać ze zwykłej poziomicy, ale wynik będzie mniej precyzyjny.
Po ustaleniu skrajnych pozycji na ich końcach wbijamy metalowe pręty, na których mocujemy sznur, wyznaczający umiejscowienie pozostałych elementów. Wierzchnią krawędź później wykorzystamy jako bazę do wyrównania warstwy podkładowej, z tego względu jedną stronę trzeba odpowiednio obniżyć, by zapewnić poprzeczne nachylenie nawierzchni, o ile jest to wymagane.
Krawężniki osadzamy w warstwie półsuchego betonu, formującego trójkątny fundament, sięgający na wysokość ok. 10 cm od jego podstawy. Po wstępnym związaniu betony, płyty krawężnikowe są z zewnętrznej strony obsypywane gruntem, a od środka warstwą podbudowy. Krawężniki również układa się na poprzecznych zakończeniach nawierzchni.
6. Wykonanie podbudowy z kruszywa
Zanim będziemy kładli kostkę brukową, musimy utworzyć podbudowę ze stabilnego kruszywa. Grubość warstwy podbudowy zależy od przewidywanych obciążeń oraz rodzaju gruntu. Podbudowa związana jest ściśle z głębokością korytkowania. Na ogół grubość tej warstwy wynosi ok. 10- 15 cm, przy wykopie o głębokości 25 cm.
Na gruncie gliniastym oraz o wysokim poziomie wód gruntowych lub okresowym zaleganiu wody opadowej na powierzchni, warto na dnie ułożyć geowłókninę.
Przy dużych obciążeniach podjazdu najlepiej użyć kruszywa drogowego łamanego, betonowego lub gruboziarnistej pospółki. Warstwa materiału wysypywane do koryta, wymaga jej ubicia zagęszczarka wibracyjną. W trakcie ubijania sprawdzamy grubość materiału w kilku miejscach, mierząc odległość od powierzchni do łaty lub deski opartej na krawężnikach.
Krawężniki podpieramy również od strony gruntu, ugniatając ziemie w szczelinie brzegowej. Dzięki temu nie będą się one przemieszczały w wyniku wibrowania podbudowy.
7. Układanie warstwy podkładowej
Warstwa podbudowy wymaga położenia na niej warstwy podkładowej, która niczym poduszka będzie pełniła funkcje wyrównującą i stabilizującą podłoże pod kostkę brukową. Warstwa podkładowa to posypka o grubości 5 cm, stanowiąca piasek wymieszany z cementem. Zwiąże ona ziarna pisku, chroniąc je przed wypłukaniem przez wodę. Ten materiał twardnieje pod wpływem wilgotności podłoża i opadów deszczu. Gdy powierzchnia przygotowana jest ze spadkiem, to stabilizowanie cementem jest wręcz niezbędne.
Na warstwę podkładową wykorzystuje się piasek płukany. Piasek wysypuje się i wyrównuje. Następnie rozsypuje się na nim cement. Na 5 m2 nawierzchni starcza 25 kg cementu. Mieszanie piasku i cementu wykonujemy na sucho, żeby uniknąć zabrudzenia powierzchni zaprawą. Gdy mamy małą powierzchnię chodnika, czy podjazdy, to do tej pracy starczą grabie. Na większej powierzchni warto użyć glebogryzarki.
7. Wyrównywanie warstwy podkładowej
Po położeniu warstwy podkładowej należy ja wyrównać. Do tego posłuży szablon, prowadzony po powierzchni krawężników. Szablon ściągnie nadmiar podsypki i zasypie doły. Szablon można wykonać z deski, która będzie o około pół metra dłuższa niż odległość między krawężnikami. Jej końce zwężamy do grubości kostki, uwzględniając wysokość wystawania krawężników nad docelową nawierzchnię pomniejszoną o 1 cm i na takiej długości, która pozostawi pełną szerokość deski na odcinku o 20- 30 cm krótszą od rozstawu krawężników.
Na przykład chodnik o szerokości 1 m, kostka o grubości 6 cm i krawężniki wystające na 3 cm- w desce o długości 1,5 metra i szerokości 15 cm, na obu końcach wycinamy klocki o wymiarach 35 × 8 cm- tworząc szablon w kształcie litery T.
Szablon ustawiamy wycięciami na wierzchu i przesuwamy go ruchem wahadłowym wzdłuż nawierzchni. Nadmiar posypki zbieramy kielnią, a wgłębienia uzupełniamy i ponownie wyrównujemy szablonem. Po wyrównaniu szablonem podkład powinien formować równą powierzchnię na poziomie 1 cm wyższą niż planowaną do ułożenia kostki. Pozostawiony nadmiar pozwoli na utworzenie równej nawierzchni po jej zawibrowaniu i osadzeniu kostki w podłożu.
9. Układanie kostki
Jak kłaść kostkę brukową ? Na przygotowanym podkładzie kostkę układamy poprzecznymi rzędami, stojąc na już położonej nawierzchni. Najlepiej robić to we dwie osoby. Jedna poda materiał, a druga układa. W trakcie układania należy mieszać ze sobą kostki przynajmniej z trzech palet. Często się zdarza, że różne partie kostek, mogą mieć inne odcienie.
Przy tym należy zminimalizować potrzebę docinania kostek. Dlatego warto nabyć odpowiednią liczbę połówkowych kostek. Na etapie projektowania warto ustalić taką liczbę kostek, aby stanowiły one wielokrotność szerokości chodnika, czy podjazdu. Kostki nie kładziemy na wcisk między obramowania, szerokie elementy trzeba przyciąć. Możemy to zrobić szlifierką kontową z tarczą diamentową. W trakcie cięcia kostkę unieruchamiamy. W trakcie tych prac należy przedsięwziąć środki ostrożności dotyczące ochrony przed pyleniem.
Kostkę przycinamy w miejscach instalowania słupów oświetleniowych lub zainstalowania odwodnienia.
10. Zagęszczanie i posypka z piasku
Aby uzyskać równomierną powierzchnię i osadzić kostkę w gruncie, musimy zastosować wibrator płytowy. Przeprowadzając wibrowanie w określonej kolejności, możemy nieco profilować kształt nawierzchni. W ten sposób możemy uzyskać niewielkie obustronne nachylenie poprzez kierowanie wibratora wzdłuż obu krawędzi, a potem zbliżając się do środka. Proces wyrównywania wibratorem możemy uznać za zakończony, jeżeli nie pozostaje wyczuwalny uskok na granicy pracy maszyny. Nawierzchnia po zawibrowaniu, osiadła na głębokość ok. 1 cm.
Na koniec na powierzchni rozsypujemy drobny piasek, który wniknie w szczeliny i zablokuje kostki między sobą. Po zmieceniu nadmiaru piasku nawierzchnia jest gotowa do użytku. Taką nawierzchnię można dodatkowo zabezpieczyć impregnatem, zmniejszając jej nasiąkliwość. Proces ten ułatwi utrzymanie naszego chodniku lub podjazdu w czystości i ożywi jego barwę.
