Stare drzewa owocowe, często zaniedbane, mogą nie spełniać swojej roli, czyli owocować. Posadzone wiele lat temu, kiedyś młode, cieszące oko roślinki, stają się dużymi kilkumetrowymi okazami, które na domiar tego robią nam niepotrzebny cień. W takim przypadku często nie wiemy co z nimi robić. Czy je przyciąć i odmłodzić, czy może w ogóle ich się pozbyć.
Przycinanie starych drzew owocowych- czy to ma sens ? Pytanie szczególnie tyczy się tych, które bez odpowiedniej pielęgnacji przez wiele lat nam zdziczały. Na ogół takie drzewa mają dość gęstą i zwartą koronę, słabo owocują, a pojawiające się owoce są drobne i często porażone przez grzyby i szkodniki. Nieraz przychodzi nam myśl, aby takie drzewo wyciąć i w miejscu jego posadzić nowy i młody osobnik.
Warto tutaj podkreślić, że stare drzewa owocowe nie tylko mają dla nas sentymentalną wartość, ale też zazwyczaj nalezą do odmian, których już się nie uprawia lub są niedostępne w sprzedaży. Często też nie kojarzymy sobie samej odmiany, a bardziej kierujemy się ich walorami smakowymi owoców. Takie unikalne egzemplarze warto zatem przywrócić do życia.
Jakie drzewo owocowe trzeba przyciąć?
Niezależnie od gatunku drzewa owocowego, praktycznie każde drzewo można odmłodzić, o ile jego stan zdrowia na to pozwala. Najpoważniejszym problemem starych i zaniedbanych drzew jest opanowanie ich przez szkodniki kory i drewna. Do tej rodziny pasożytów należą: zwójka koróweczka, korniki, czy przeziernik jabłonowiec. Na ogół ukryte są one głęboko pod korą i nie można zwalczyć ich dostępnymi środkami owadobójczymi. Dlatego silnie zaatakowane drzewo tymi szkodnikami trzeba usunąć. Często się zdarza, że podstawa pnia gnije lub uszkodzona jest podkładka, w takiej sytuacji należy je wyciąć.
Czasami samo drzewo jest zdrowe, ale koliduje np. z budynkiem, altaną lub innymi roślinami nasadzonymi w naszym ogrodzie. Wtedy zawadza i robi niepotrzebnie cień. Dlatego w tym wypadku przywracanie drzewom owocowym wartości użytkowych nie ma sensu. Gdy wielkość drzewa przekracza nasze możliwości pielęgnacyjne, bo jest za wysokie, wtedy decydujemy się na jego ścięcie.
Zatem przed podjęciem decyzji należy się zastanowić, obejrzeć dokładnie stare drzewo, zanim podejmiemy odpowiednią decyzję.
Kiedy przycinać stare drzewa owocowe?
Gdy nasze drzewo rokuje nadzieje na jego odmłodzenie, czyli jest zdrowe i chcemy je ponownie odratować, to należy wykonać odpowiednie zabiegi przycięcia. Na ogół takie prace wykonujemy wiosną, przy bezdeszczowej pogodzie. Najlepiej wybrać suchy dzień i niezbyt słoneczny. Niektóre gatunki drzew nie lubią być cięte w pełnym słońcu.
Co prawda termin cięcia zależy od gatunku. Na przykład jabłoń, śliwę i grusze przycinamy marzec kwiecień. Czereśnie i wiśnie dopiero latem w lipcu lub w połowie sierpnia.
Jak przycinać stare drzewa owocowe?
Stare drzewa na ogół mają bardzo dużą i rozbudowaną nadmiernie koronę. Dlatego odmładzanie starego drzewa należy zacząć od skrócenia jego korony. Ten zabieg jest konieczny, ponieważ stare drzewa niegdyś były szczepione na silnie rosnących podkładach, co powodowało, że tworzyły duże i rozbudowane rozgałęzienia korony. Duże rozmiary drzew nie tylko utrudniały ich pielęgnację, ale też miały wpływ na jakość samych owoców. Często też uniemożliwiały zbiór owoców w górnych partiach rośliny.
Dlatego obniżenie korony starego drzewa jest koniecznością. W tym wypadku ścinamy wierzchołek na wysokość 3-4 metrów nad ziemią. Przewodnik przycinamy nad mocną gałęzią rosnącą w bok. W ten sposób rany będą się łatwiej goić, a środek korony zostanie lepiej doświetlony.
Gdy obetniemy wierzchołek, to sprawdzamy, czy dolne gałęzie drzewa nie rosną zbyt nisko, ponieważ w takiej sytuacji będzie trzeba je również usunąć.
Po obniżeniu korony (skróceniu wierzchołka) i obcięciu najniżej położonych gałęzi, możemy przystąpić do prześwietlania korony drzewa. Usuwamy wszystkie drobne, krzyżujące się i rosnące do środka korony pędy i gałęzie, a także część najstarszych konarów.
Po takim zabiegu, drzewo nie wyda zbyt wielu owoców, ale rozwinie sporo nowych, długich i pionowych pędów tzw. wilków. Systematyczne ich wyłamywanie, wykonywane już w czerwcu po cieciu, pozwala ograniczyć wyrastanie dziczek w kolejnych latach i zapobiegnie niepotrzebnemu zagęszczaniu się korony. Dlatego wilki lepiej wyłamywać w całości, niż je obcinać. Zaraz po cięciu tworzą się nowe przyrosty, które znowu musimy usuwać.
Podczas wyłamywania wilków, należy uważać, aby nie usunąć pędów delikatniejszych, krótszych i rosnących pod kątem lub po łuku. Na nich właśnie zawiążą się w przyszłym roku owoce.
Ten sposób przycinania odmładzającego stosuje się w przypadku rodzimych gatunków, takich jak jabłonie, grusze, śliwy, wiśnie, czy czereśnie.
Stara jabłoń – jak i kiedy ją przycinać?
Cięcie starej jabłoni, podobnie jak innych gatunków drzew przeprowadza się w cieplejszy i suchy dzień. Dzięki temu ograniczymy ryzyko wniknięcia patogenów. Unikamy inwazyjny zabiegów przy wilgotnej pogodzie.
Regenerację starej jabłoni można ująć w kilku punktach.
- Cięcie sanitarne- usuwamy z odpowiednim zapasem zdrowej tkanki, wszystkie pędy noszące oznaki zmian chorobowych. Zaniedbane gałęzie mogą nosić oznaki porażenia chorobami, takie jak spękane pędy, martwice tkanek, czy wyciek gumy. Pozbywamy się również gałęzi nadłamanych, które ugięły się pod ciężarem owoców lub zostały naderwane przez wiatr.
- Wycinamy pędy wrastające do środka korony i się krzyżujące. Korona starego drzewa na ogół jest silnie zagęszczona, co nie daje pełnego dostępu światła do owoców i liści. W miejscach zacienionych korony, kwitnienie i zawiązywanie owoców jest dużo słabsze. Ponadto liczne pędy wyrastające pozbawiają owocowe zawiązki potrzebnych składników odżywczych. Przez co drzewa gorzej owocują i wydają plony gorszej jakości.
- Przerzedzenie korony- tniemy najstarsze konary i usuwamy je w całości.
- Przerzedzenie pędów bocznych- na pędach bocznych, które chcemy pozostawić, przerzedzamy odgałęzienia drugiego lub trzeciego rzędu. Pozostawiamy je w odległości co 25-30 cm. Długie gałęzie skracamy do 1/3 ich długości.
Po zabiegu cięcia drzewa ważny jest oprysk funigocydem miedzianowym o silnym stężeniu. Dzięki temu unikniemy porażenia drzewa, osłabionego tak intensywnym cięciem. Oprysk wykonujemy starannie tak, aby niebieska ciecz dotarła do wszystkich zagłębień kory i dokładnie pokryła wszystkie pędy.
Cięcie starej czereśni – kiedy i jak to robić?
Czereśnie tniemy latem na przełomie lipca i sierpnia. Postępujemy podobnie jak przycinaniu jabłoni i innych starych drzew owocowych. Z tym że tutaj nie przycinamy i nie wyłamujemy wilków. Wilki na czereśni są pędami owocującymi.
Leczenie starego drzewa
Zabieg cięcia to nie wszystko. W tym wypadku warto dokładnie obejrzeć pień drzewa w poszukiwaniu objawów chorobowych, takich jak zgorzele, czy raki. Oprócz tego na korze mogą żerować różne szkodniki. Ubytki kory, wykonane przez szkodniki, można oczyścić skrobakiem, wyprofilować i zabezpieczyć białą emulsją lub sztuczną korą. Dzięki temu chronimy korę drzewa przed ponownym zasiedleniem jej przez szkodniki. Raki i zgorzele wycinamy do zdrowej tkanki i również zabezpieczamy.
Czym przycinać stare drzewa owocowe?
Do cięcia pędów, gałęzi i konarów starych drzew używamy narzędzia ostre i wydezynfekowane. Uważamy, aby nie zrobić niepotrzebnych zadziorów, szczególnie do grubszych konarów drzew. Narzędzie tnące powinno być dostosowane do grubości danej gałęzi. Dlatego w tym wypadku przydadzą się nożyce ogrodowe, sekator do grubych pędów oraz piła do dość starych konarów.
Po zabiegu cięcia należy wszystkie grubsze pędy drzewa zabezpieczyć specjalną maścią ogrodniczą ze środkiem grzybobójczym. Zamiast maści ogrodniczej, można użyć specjalnej farby emulsyjnej z dodatkiem środka grzybobójczego (1%-2%) np. topsin lub miedzian.
