Pielęgnacja jabłoni wymaga wykonywania pewnych zabiegów, gwarantujących dobrą kondycję rośliny, a przy okazji też obfite plony. Jednym z tych prac jest cięcie jabłoni. Obcinanie jabłoni jest procesem przeprowadzanym okresowo, a sam zabieg uzależniony jest od wieku i rozwoju samego drzewa. Kiedy i jak wykonujemy te zabiegi – dowiesz się w tym artykule.
Dlaczego wykonuje się obcinanie jabłoni?
Jabłonie podobnie jak inne drzewa owocowe potrafią rozwijać się, rosnąć, a także owocować bez potrzeby ich przycinania. Niemniej jednak z czasem te drzewa znacznie się rozrastają, gałęzie w koronie mocno się zagęszczają, a plony stają się coraz bardziej mizerne. Brak cięcia jabłoni spowoduje utrudnienia w pielęgnacji samego drzewa, jak i zbiór owoców. Ponadto ograniczony dostęp do słońca i mało miejsca powodują, że owoce stają się małe, słabo dojrzałe, ponieważ gęste gałęzie drzewa m.in. zasłaniają światło. Zatem głównym powodem cięcia jabłoni jest utrzymanie równowagi między wzrostem wegetatywnym a owocowaniem drzewa.
Kolejną sprawą jest formowanie jabłoni. Drzewo pozostawione samemu sobie rośnie sobie swobodnie w różnych kierunkach. Często się zdarza, że jabłoń ma tak już ciężkie gałęzie, że przechyla się w jedną lub drugą stronę. Przy okazji drzewo staje się bardziej podatne na infekcje chorobowe. Dlatego obcinanie jabłoni ma na celu ukierunkowanie jej kształtu, tak aby drzewo rosło mocne i zdrowe.
Kiedy przycinać jabłonie?
Termin cięcia jabłoni są bardzo ważny, ponieważ od niego ściśle zależy sposób cięcia samej jabłoni. Rodzaj zabiegów obcinania jabłoni w dużej mierze zależy od okresu, kiedy go wykonujemy. Jabłoń przycięta w nieodpowiednim terminie może nam zacząć chorować lub przemarzać. A sam zabieg przyniesie efekt odwrotny do zamierzonego. Przy okazji sam rodzaj zabiegu zależy od wieku jabłoni. Inaczej są przycinanie młode drzewa, gdzie kształtuje się ich koronę, a inny proces cięcia wykonujemy już na drzewach z wykształconą koroną.
Generalnie mamy dwa główne terminy obcinania jabłoni:
- cięcie zimowe, które wykonujemy pod koniec zimy lub wczesną wiosną od końca lutego do początku kwietnia. Ten rodzaj cięcia ma charakter formujący i zapobiegający nadmiernemu zagęszczeniu się gałęzi wewnątrz korony. Przy okazji usuwa się również nadmiar starych gałęzi.
- letnie cięcie jabłoni, w tym okresie usuwa się młode pędy wyrastające ku górze, zwane wilkami. Przycinanie to wykonuje się od lipca do sierpnia.
Niemniej jednak wyżej wymienione terminy mają charakter orientacyjny, bo równie dobrze obcinacie jabłoni wykonuje się jesienią, zamiast wiosną. Młode jabłonie po posadzeniu też przycina się w nieco innym terminie.
Jak przycinać jabłonie? Sposoby przycinania jabłoni
Wszystko zależy od wieku i etapu rozwoju samego drzewa. Inaczej wygląda cięcie u młodego drzewka, a inaczej w przypadku już starej i dojrzałej jabłoni. Ponadto inaczej przycina się drzewa w sadzie towarowym, a inaczej w ogródku działkowym.
Na ogół drzewa w sadzie formujemy w kształt wrzecionowaty, taka forma pozwala na dobre doświetlenie jabłoni, a tym samym jest gwarancją wysokich i jakościowo dobrych plonów. W ogródku działkowym w zależności od odległości jabłonek między sobą możemy ciąć je mocno lub wykonywać tylko cięcia prześwietlające. Mocno przycinamy jabłonki, gdy odległości między nimi są małe. Natomiast w przypadku jednej dojrzałej już jabłonki, rosnącej na działce lub w ogrodzie, wykonujemy zabiegi usuwające niepotrzebne gałęzie, czyli wykonujemy tzw. zabieg prześwietlający.
Zasady przycinania jabłonek określają sposób cięcia i rodzaje pędów do przycięcia, które należy okresowo usuwać lub obcinać na pewną wysokość. Są to uniwersalne reguły, które należy wziąć pod uwagę przy wykonywaniu tego typu zabiegów pielęgnacyjnych jabłoni. I tak:
- usuwamy gałęzie rosnące pod zbyt ostrym kątem, które mogą zacieniać koronę lub wyłamać się pod ciężarem owoców;
- usuwamy wszystkie pędy konkurujące z pędem głównym. Pęd główny przycinamy, gdy już przerasta podporę.
- przycinanie drzew wykonujemy w suche dni
- należy każdorazowo dezynfekować narzędzia. W tym celu możemy je moczyć w denaturacie lub przecierać ostrza spirytusem salicylowym, aby nie zakazić jednego drzewa od drugiego.
- przycinając grube pędy jabłoni, należy je potem zabezpieczyć odpowiednią maścią np. Funaben, preparatem Topsin lub środkami zawierającymi miedź.
- usuwamy pędy porażone przez choroby i szkodniki.
W dalszej części omówimy różne formy cięcia w zależności od rodzaju cięcia i wieku samego drzewa.
Cięcie młodych jabłoni – jak to zrobić?
Pierwsze cięcie młodej jabłoni zaczynamy na wiosnę, niezależnie od tego kiedy została ona posadzona. Zabieg obcinania młodej jabłoni ma charakter formujący.
Jeżeli nasze drzewko nie jest jeszcze rozgałęzione, to przycinamy je na wysokość 70-90 cm. To cięcie spowoduje, że jabłoń zacznie wytwarzać pędy boczne. Ta wysokość również ułatwia pielęgnacje młodego drzewka. Jeżeli chcemy mieć więcej miejsca pod jabłonką, to przycinamy ja nieco wyżej.
Gdy nasza młoda jabłonka ma pęd główny i kilka bocznych, to pozostawiamy 3-7 pędów rosnących poziomo i lekko skośnie. Przycinamy wszystkie pionowe, które konkurują z głównym pędem (przewodnikiem). Inne pozostałe pędy skracamy o ¼ lub 1/3 długości. Pęd główny też skracamy, aby pobudzić go do wzrostu. Techniki cięcia pędu są następujące:
Jeżeli drzewko posiada podpory, to nie przycinamy przewodnika (głównego pędu), aż osiągnie docelową wysokość. Jeżeli nie posiada podpór i rośnie samodzielnie, to przycinamy go na wysokości 30-40 cm nad ostatnim pędem. Jeżeli pęd główny jest krzywy, to przywiązujemy go do palika po to, aby rósł prosto.
W przypadku młodych jabłoni wykonuje się tzw. cięcie formujące koronę, które należy realizować do 3-4 lat po posadzeniu drzewa. W tym wypadku ważnym aspektem jest wysokość, na jakiej będziemy kształtować koronę drzewa. Na ogół jest to 80 cm od ziemi do pierwszego rozgałęzienia. Taka wysokość jest optymalna, ponieważ w przyszłości ułatwi ona pielęgnację drzewa oraz zbiór samych owoców.
Ważny jest również kształt samej korony. Najbardziej popularny jest kształt wrzecionowaty lub inaczej stożkowy. Ten rodzaj ułożenia korony gwarantuje dobre doświetlenie owoców, a także powoduje, że gałęzie nie łamią się pod ciężarem jabłek. Pamiętajmy, że formowanie jabłoni wykonujemy podczas jej spoczynku, czyli pod koniec zimy lub wczesną wiosną.
Jak wygląda cięcie starych jabłoni?
Przycinamy wilki oraz gałęzie wyłamane lub z oznakami chorób. Następnie usuwamy gałęzie zacieniające pędy rosnące poniżej. Cięcie odmładzające należy wykonywać stopniowo. To oznacza, że nie można od razu przyciąć wszystkich starych konarów, ponieważ drzewo, zamiast owocować, zacznie nadmiernie rosnąć. Na dole drzewa pozostawiamy grube gałęzie, aby nie zacieniały całej korony. Grubsze konary w wyższych partiach korony przycinamy tak, aby się nie uginały i nie pokładały na pędy, umiejscowione z dolnych partii drzewa.
Przycinanie jabłoni w podziale na pory roku
Cięcie jabłoni zimą
Cięcie zimowe wykonujemy w okresie, gdy jabłonie są jeszcze w uśpieniu, czyli w stanie zimowego spoczynku, ale minęło już ryzyko największych mrozów. Na ogół rozpoczyna się je od drugiej połowy lutego i można je przeprowadzać do początku kwietnia. Warto w tym wypadku bardzo mocno pilnować terminów, aby nie rozpocząć obcinania jabłoni, gdy drzewo już weszło w stan wegetatywny.
Duże i rozwinięte drzewa można ciąć już na przełomie lutego i marca. Natomiast młode jabłonki najlepiej w marcu. Drzewo im starsze, tym bardziej jest odporne na zimno.
U gatunków jabłoni już rozwiniętych wykonujemy cięcia prześwietlające, które ma na celu dobrze doświetlić wnętrze korony drzewa. W tym wypadku możemy też regulować jej owocowanie. Przy mniejszej ilości gałęzi owoce będą bardziej dorodne i smaczniejsze. Większe zagęszczenie obniża poziom i jakość plonu.
Przycinanie jabłoni jesienią
Doświadczeni ogrodnicy nie zalecają cięcia jabłoni jesienią, ze względu na możliwość ewentualnego szybkiego wystąpienie przymrozków. Ten termin cięcia jabłoni wiąże się z dużym ryzykiem przemarznięcia drzewa, co odbije się na jego rozwoju i owocowaniu w przyszłym sezonie wegetatywnym.
Niemniej jednak wielu ogrodników ryzykuje wykonanie cięcia doświetlającego zaraz po zbiorach jabłek, kiedy już liście opadają, a drzewo przechodzi w stan spoczynku. Na ogół cięcie jesienne wykonuje się w sadach towarowych, zaraz krótko po zbiorach. Ten rodzaj przycinania ma ograniczyć rozrost drzew w kolejny sezonie. Najczęściej jest on wykonywany maszynowo, za pomocą pił, tarcz lub listw tnących.
Cięcie jabłoni latem
Letnie cięcie jabłoni to standardowy termin przycinania tych drzew. Obcinanie jabłoni wykonuje się cztery tygodnie przed planowanym zbiorem danej odmiany. Ten rodzaj cięcia polega na obcinaniu jednorocznych pionowych przyrostów, zwanych wilkami. Dzięki temu owoce są bardziej doświetlone i słodkie. Przy okazji wpływa to na kondycje samych pąków.
Cięcie jabłoni wiosną
Przycinanie wiosenne jest zalecane, gdy zimą trudno nam odróżnić pąki kwiatowe od liści. Wtedy po starcie sezonu wegetatywnego nie mamy już problemu z taką orientacją. Zabieg przycinania wiosna ogranicza wzrost drzewa w danym sezonie.
Kiedy obcinać wilki na jabłoni?
Silne pędy letnie tzw. wilki przycina się w lipcu i sierpniu. Wszystkie pionowe i silne pędy usuwamy. Natomiast zostawiamy na długość 30-40 cm te słabsze rosnące po bokach i ukośnie. One w przyszłości posłużą do odbudowy korony i stanął się gałęziami owoconośnymi.
Pamiętajmy, aby obcinania wilków nie zaczynać wczesnym latem, czyli na przełomie czerwca i lipca, ponieważ drzewo ponownie wypuści wilki i cały proces trzeba będzie powtarzać.
Narzędzie do cięcia jabłoni – czego użyć?
Zanim zaczniemy zimowo-wiosenne lub letnie zabiegi cięcia jabłoni, warto przygotować sobie odpowiednie narzędzia. W tym wypadku posługujemy się sekatorem i piłą ogrodniczą.
W wypadku przycinania jabłoni sprawdzają się sekatory oburęczne, ponieważ są dłuższe i pozwalają sięgnąć do wyższych partii gałązek drzewa. Ponadto możemy nimi również ciąć grubsze konary. Sekator ręczny szczególnie używamy latem do przycinania wilków.
Piłą tniemy grube konary, które nie da rady przyciąć nasz sekator. Piła przydaje się podczas zimowego i wczesno-wiosennego cięcia jabłoni. Wtedy to usuwamy grubsze gałęzie.
Warto przy tym zainwestować w sprawdzony sprzęt, wykonany z dobrej jakości materiałów, czyli renomowanych producentów. Dzięki temu posłuży on nam przez wiele lat, a sam zabieg przycinania drzew będzie wykonywany sprawnie.
Jak dbać o narzędzia do przycinania jabłoni?
Nie konserwowane i nieczyszczone narzędzia mogą być źródłem zakażenia i przenoszenia chorób drzew owocowych. Dlatego należy pamiętać, aby zawsze po zakończeniu cięcia jabłoni, narzędzie umyć o odkazić.
Narzędzia do cięcia jabłoni wystarczy umyć zwykła woda z mydłem. Do odkażania używamy spirytusu lub denaturatu. Można też zabieg czyszczenia i dezynfekcji wykonać jednocześnie. W sklepach możemy dostać specjalne środki do czyszczenia narzędzi ogrodowych, posiadające jednocześnie właściwości bakteriobójcze i grzybobójcze. Przykładem tutaj jest mydło ogrodnicze z czosnkiem.
Przygotowując się do sezonu przycinania jabłoni, warto również zaopatrzyć się w maść ogrodniczą, która posiada środki grzybobójcze. Preparatem smarujemy wszystkie miejsca cięcia. Dzięki temu rany po przycięciu szybko się zagoją, a tym samym zmniejszą ryzyko zakażenia drzewa różnego rodzaju patogenami.
