Kostka brukowa to idealny materiał budowlany na tworzenie różnego rodzaju ścieżek, chodników, barierek, granic oraz podjazdów. Przy tym zapewnia estetyczny i trwały wygląd nawierzchni. Kostka brukowa jest materiałem tanim, a zarazem odpornym na ścieranie oraz warunki atmosferyczne, a co za tym idzie posłuży nam bardzo wiele lat. Obecnie jest dostępna w wielu ciekawych wzorach i wariantach kolorystycznych.
Układanie kostki brukowej wymaga wykonania pewnych czynności, które co prawda nie są trudne, ale niezbędne, aby nasz materiał trzymał się i tworzył jedną całość przez lata. Tą pracę możesz wykonać sam, ale będziesz do tego potrzebował odpowiednich narzędzi.
Jakie narzędzia są potrzebne do układania kostki brukowej?
Rodzaj narzędzie potrzebnych do układania kostki brukowej w dużej mierze zależy od stopnia zaawansowania pracy. I tak gdy układamy sobie kostkę brukową pod chodnik przed domem i są to klasyczne bloczki, to wystarczą grabie, szpadel, taczka, miotła, poziomica oraz zagęszczarka do ubijania nawierzchni.
Natomiast gdy przedsięwzięcie jest większe, to nieraz do wybierania ziemi pod kostkę potrzebujemy koparki. Gdy układamy większe i zarazem cięższe płyty, to przydadzą się chwytaki podciśnieniowe do 120 kg lub 320 kg. Do pomiaru terenu warto mieć przyrząd do mierzenia np. niwelator lub długi metr.
Jaką wybrać kostkę brukową?
Na ogół wybierając kostkę brukową głównie kierujemy się wzorem i kolorem. Ale to nie jedyne parametry. Ważna jest również jej faktura oraz rozmiar samych płytek brukowych. Do wyboru mamy tradycyjne formaty kostki albo płytki dużego formatu. Kostka w wymiarze XXL cieszy się coraz większą popularnością i doskonale wpisuje się w projekty współczesnych posesji. Ilość potrzebnego materiału budowalnego zdeterminowana jest wielkością powierzchni, którą chcesz wyłożyć kostką. Materiały potrzebne do podbudowy zamawiamy dopiero po korytowaniu i wykonaniu obrzeży.
Jak ułożyć kostkę brukową krok po kroku?
Układanie kostki brukowej mieści się w ośmiu krokach, i tak:
- Wytyczenie nawierzchni
- Profilowanie terenu
- Podbudowa pod kostkę brukową
- Wykonanie obrzeży
- Podsypka pod kostkę brukową
- Układanie kostki
- Spoinowanie
- Zagęszczanie nawierzchni i kostki brukowej
Krok 1. Wytyczenie nawierzchni
Kiedy mamy już opracowany projekt nawierzchni z kostki brukowej, należy rozpocząć pomiary terenu oraz wyznaczyć granice układanej powierzchni. Wspomagając się drewnianymi palikami albo metalowymi szpilka oznaczamy określone w projekcie punkty. Paliki łączymy ze sobą za pomocą sznurka lub żyłki.
Krok 2. Profilowanie terenu
Na wytyczonym obszarze usuwamy darń i wykopujemy ziemię na głębokość ok. 25-50 cm, czyli odpowiadającą grubością warstw technologicznych, które będą położone. Przy głębokich wykopach pracę najlepiej prowadzić przy użyciu maszyn budowalnych, na przykład używając do tych celów spychacza lub koparki.
Jak mamy niewielkie powierzchnie, to można wybierać ziemię ręcznie. Podłoże pod kostkę powinno być jednorodne, nośne, niewysadzinowe i przepuszczalne. W miejscach pod krawężniki i obrzeża może zajść konieczność pogłębienia gruntu, w zależności od grubości założonej i zaprojektowanej podbudowy. Wykop należy dokładnie oczyścić z roślin i korzeni oraz wyrównać. Następnie nakładamy ok. 10 cm warstwę piasku lub pospółki i ubijamy zagęszczarką dno.
Na tym etapie wykonujemy dokładna niwelację podłoża, zgodnie z docelowymi spadkami powierzchni i tak: spadek poprzeczny ok. 1,5-3%, podłużny ok. 0.5 %. Właściwe wyprofilowanie nawierzchni gruntowej, pozwoli na wykonanie poszczególnych warstw podbudowy o stałej grubości, co zapewni jednakową pracę całej nawierzchni.
Krok 3. Wykonanie podbudowy
Prawidłowe wykonanie podbudowy gwarantuje trwałość nawierzchni brukowej. Podbudowę pod kostkę tworzy warstwa konstrukcyjna o grubości od 15 do 40 cm. Jej grubość zależy w dużym stopniu od przewidywanego obciążenia i właściwości samego podłoża gruntowego. Zatem:
- dla nawierzchni do poruszania się pieszych od 15do 20 cm grubości;
- dla powierzchni przewidzianych do ruchu pojazdów mechanicznym, trzeba wykonać głębszą podbudowę, bo od 25 do 40 cm grubości.
Podbudowę układamy na zagęszczonym i wyprofilowanym podłożu. Warto przy tym pamiętać, że podbudowa powinna zapewniać właściwą nośność oraz przepuszczalność dla wody i być mrozoodporna. Materiałem stosowanym na podbudowę są kruszywa łamane i naturalne. Na ogół jest to mieszanka tłucznia o wielkości ziaren 31,5-63 mm, klińca 16-31,5 mm oraz mieszanka żwiru i piasku o frakcji 0-63 mm. Podbudowę układamy warstwami, mniej więcej jedna warstwa ma ok. 10-15 cm.
Każdą warstwę zagęszczamy za pomocą zagęszczarki wibracyjnej. Niemniej jednak przy zagęszczaniu materiału, musimy przyjąć grubość warstwy o 20% większą, ponieważ po ubiciu grubość warstwy się nieco zmniejszy. Przy wykonywaniu podbudowy muszą być utrzymane spadki o wartości 1-3%.
Krok 4. Wykonanie obrzeży
Kiedy mamy już wykonaną podbudowę i wyrównaną nawierzchnię, należy zrobić obrzegowanie nawierzchni. Brzegi chodnika, czy podjazdu są elementami oporowymi, które wraz z kostką brukową tworzą solidną i trwałą konstrukcję, gotową na przenoszenie poziomych obciążeń.
Do tego etapu budowy możemy użyć obrzeży: trawnikowych, palisadowych Meander lub Tetra, mini palisady, lecz najpopularniejsze są betonowe krawężniki. Elementy brzegowe z betonu osadza się w fundamencie zalanym półsuchym betonem C16/20 na głębokości ok. 10 cm. Beton układany jest na zagęszczonej warstwie podbudowy z tłucznia albo na podsypce betonowej.
Należy przy tym pamiętać, aby obrzeża układać zgonie z zachowaniem projektowanych wysokości oraz spadków nawierzchni. Jeżeli jest to możliwe, odległość i rozstaw między obrzeżami należy dopasować do wielokrotności wymiarowej kostki. Wymiar ten przypasowujemy poprzez ułożenie jednego rzędu kostek między obrzeżami. Katalogowe wymiary danych kostek powinny być dla nas wartością orientacyjną i nie należy się tylko na nich opierać.
Rzeczywiste wymiary kostki brukowej mogą się nieco różnić miedzy sobą, co przy dużej ilości tych materiałów na chodnik, czy pojazd, daje sporą różnicę między obrzeżami, nawet o kilka centymetrów. Układając krawężniki i obrzeża, należy zachować między nimi odstęp o szerokości 3-5 mm i ich nie fugujemy.
Krok 5. Wykonanie podsypki
Na powierzchni już zagęszczonej i wyprofilowanej wykonujemy podsypkę, którą jest warstwa wyrównawcza o grubości ok. 4-5 cm. Podsypka zapewnia dobre osadzanie się poszczególnych kostek oraz niweluje ewentualne różnice ich grubości. Podsypkę wykonujemy z materiałów żwirowych lub piaskowych o drobniejszej gradacji niż materiał na podbudowę. Do tego doskonale nadaje się piasek o frakcji 0-2 mm, wysiewki kamienne 0-4 mm lub grys o uziarnieniu 2-8 mm.
Kostkę brukową ułożoną na podsypce cementowo-piaskowej należy wstępnie za spoinować suchym piaskiem i jak najszybciej wyrównać zagęszczarką, zanim podsypka nie zwiąże. W tym wypadku nie należy zwlekać, bo gdy beton stwardnieje, to już trudno będzie lub nie będzie można wyrównać i zagęścić nawierzchni, co wiąże się z dodatkowymi kosztami rozbiórki całości i rozpoczynania wszystkiego od nowa.
Dla uzyskania jednakowej grubości podsypki stosuje się długie łaty, które przeciąga się po ułożonych rurkach lub listwach, które wyznaczają projektowaną nawierzchnię. Podsypkę wyrównujemy na wysokości ok. 1 cm powyżej rzędnej projektowanej, ponieważ w następnym etapie będzie ona jeszcze ubijana zagęszczarką.
Krok 6. Układanie kostki
Zanim zaczniemy układać kostkę, należy zapoznać się z projektem rozmieszczenia wzorów, ich układu i zaplanowanym całym wyglądem nawierzchni. Kostkę zaczynamy układać od krawędzi układanej nawierzchni, np. obramowanej krawężnikami, palisadami lub obrzeżami. Dzięki temu zawsze pracujemy na już ułożonej nawierzchni, przy tym nie niszcząc wykonanej wcześniej podsypki.
Kostkę również układamy nieco wyżej (ok. 1 cm) projektowanej wysokości nawierzchni, gdyż w trakcie ubijania podsypka ulega zagęszczeniu, a kostka głębiej osadza się w posypkę.
Przy urządzeniach infrastruktury technicznej, takich jak: włazy, studzienki itp. kostka powinna wystawać powyżej nich o ok. 3-5 mm oraz 3-10 mm powyżej korytek ściekowych.
Przy krawężnikach, studzienkach i obrzeżach uzupełnia się wolne przestrzenie elementami kostkowymi wykończeniowymi lub ciętą kostkę. Do przecinania kostki używamy specjalnych narzędzi tnących typu: przecinarki, piły, szlifierki tarczowe itp. W trakcie układania kostki zachowujemy spoiny o szerokości 2-5 mm między kostkami. Szerokość spoin zależy od wymiaru danej kostki. Niektóre kostki posiadają tzw. odstępniki na bocznych powierzchniach kostki, nie należy się nimi sugerować, gdyż nie zawsze wyznaczają właściwe szerokości spoin.
Nie wolno kostki układać ciasno, czyli na styk, gdyż to może powodować uszkodzenia mechaniczne krawędzi kostek, wynikające ze wzajemnego tarcia i napierania elementów na siebie pod wpływem obciążeń poziomych i termicznych odkształceń.
Krok 7. Wypełnianie spoin
Kiedy kostka jest już ułożona, to zaczynamy wypełniać spoiny, czyli szczeliny pomiędzy poszczególnymi kostkami. Do tego celu stosuje się suchy piasek płukany o gradacji 0-2 mm, ewentualnie może być drobny grys o frakcji 0,25-2 mm. Szczeliny między poszczególnymi kostkami muszą być dokładnie wypełnione. Jeżeli do tego procesu zastosujemy nieodpowiedni materiał np. piasek niepłukany, to powierzchnia może zostać trwale zabrudzona drobnymi pyłkami, które znajdują się w takim nieoczyszczonym surowcu.
W przypadku płyt tarasowych warto użyć granofugi. Granofuga to piaski łamane i kruszywa, które posiadają wysoką wytrzymałość mechaniczną oraz charakteryzują się zoptymalizowanym uziarnieniem, gwarantującym trwałość nawierzchni. Kolejnym etapem jest dokładne oczyszczenie powierzchni z piasku i jej ubijanie (zagęszczenie).
Prawidłowe wypełnienie przestrzeni między kostkowych (spoinowanie), pozwala na współpracę elementów brukowych, tym samym tworząc monolityczną i stateczną nawierzchnię.
Krok 8. Ubijanie zagęszczarką
Po procesie układania i spoinowania nawierzchni czas na ostatni etap, czyli ubijanie całości zagęszczarką. Do tego celu używa się zagęszczarki z płytą wibracyjną, która posiada bezpieczną okładzinę z tworzywa sztucznego, zapobiegającą uszkodzeniu i porysowaniu samych kostek.
Zagęszczanie prowadzimy od krawędzi powierzchni do środka i jednocześnie w kierunku poprzecznym kostek. Procedurę tą przeprowadza się kilkakrotnie, uzupełniając piasek w spoinach przy każdym kolejnym razie zagęszczania powierzchni.
Należy przy tym pamiętać, że przy każdym kolejnym razie zagęszczania całej nawierzchni, należy zamieść z niej piasek, tak aby była czysta.
Proces spoinowania i zagęszczania przeprowadzamy na sucho. Dla zapewnienia prawidłowego wykonania chodnika lub podjazdu z kostki brukowej warto ten rodzaj prac realizować przy ładnej i bezdeszczowej pogodzie.
Zasada trzech palet przy układaniu kostki
Zasada ta mówi o tym, że układając nawierzchnie z kostki brukowej, należy brać materiał jednocześnie z kilku różnych palet. Dzięki temu wyeliminujemy naturalne różnice barw i zapewnimy wykonanie jednolitej kolorystycznie powierzchni. Zasada ta również określa sposób wybierania kostek z poszczególnych palet. Zgodnie z wytycznymi wybieranie kostek z palety, powinno prowadzić się w pionie z kolejnych warstw.
Zasada ta powinna być szczególnie przestrzegana przy układaniu kolorowych kostek. W procesie farbowania wierzchniej warstwy kostki jest ona pokrywana kolorem o różnym natężeniu zabarwienia, co daje duże prawdopodobieństwo występowania różnic w odcieniu tego samego koloru wśród kostek z różnych serii produkcyjnych.
