Beton jest najczęściej stosowanym materiałem na budowie. Znany był już w czasach starożytnych. Wtedy to mówiono na niego sztuczny kamień. Beton był używany w Asyrii oraz w starożytnym Rzymie za czasów republiki, czyli ok. 200 lat p.n.e. W starożytności łączono piasek i żwir z zaprawą wapienną i stosowano między innymi do spajania kamieni w murze i sklepieniach.
Obecnie ma szerokie zastosowanie w branży budowlanej. Beton to mieszanina cementu, wody i kruszywa. Zatem sama zaprawa wydaje się prosta w wykonaniu. Niemniej jednak ważna jest proporcja tych składników, aby uzyskać jednolitą i twardą masę betonową.
Z czego wykonujemy beton?
Rodzaj, jakość oraz ilość zastosowanych składników ma znaczenie dla wytrzymałości i konsystencji mieszanki betonowej. Beton wykonuje się z następujących składników:
Cement- na ogół jest to cement portlandzki klasyczny (CEM I) lub z dodatkami (CEM II) oraz cement hutniczy (CEM III). Najczęściej spotykane klasy cementu 32,5 i 42,5, które oznaczają wytrzymałość na ściskanie. Próby przeprowadza się w warunkach laboratoryjnych na specjalnie przygotowanych próbkach o wymiarach boków ok. 15 cm, zgodnie z Polską Normą. Kupując cement, warto zwrócić uwagę czy nie jest zwietrzały, zawilgocony lub czy nie zawiera grudek.
Kruszywo- na ogół stosuje się mieszankę o zróżnicowanej wielkości ziaren piasku i grubszego żwiru. W dobrej jakości kruszywie piasek powinien stanowić 1/3 całości kruszywa. Warto przy tym zwrócić uwagę, czy w mieszance nie ma żadnych zanieczyszczeń, typu drobinek drewna, torfu, szkła, gleby uprawnej, czy pylastej. Przed zmieszaniem z cementem kruszywo należy przesiać. Woda do rozrobienia zaprawy betonowej powinna być czysta, zbliżona składem do wody pitnej. Dodatki- domieszki środków chemicznych, które nadają zaprawie odpowiednie własności.
Proporcje mieszanki betonowej
Mieszankę betonową wykonuje się według ściśle określonych receptur. Przy jej tworzeniu korzysta się ze specjalnych norm i tablic, określających optymalną recepturę dla 1m3 zaprawy. Na ogół w opisie projektu budowlanego są ściśle określone wskazania i zalecenia odnośnie tzw. klasy betonu.
Zatem w zależności od jego przeznaczenia, konsystencja i skład samego betonu będzie się zmieniał.
Proporcje betonu na łopatę
W tym wypadku powykonujemy beton gęsty lub gęsto-plastyczny tzw. chudy. W takiej mieszance mamy mniej cementu a więcej kruszywa oraz stosunek wody do cementu jest wyższy (co oznacza mniejszą a ilość wody). Masa jest na tyle zwarta, że można ją tylko wymieszać w wiadrze i nakładać na łopatę. Na łopatę również stosujemy tzw. suchy beton, który zawiera minimalne ilości wody. Gdy ręcznie wykonujemy zaprawę betonową, należy składniki dodawać w odpowiedniej kolejności, czyli najpierw dajemy piasek i żwir, następnie cement a na końcu wodę.
Proporcje betonu w betoniarce
W betoniarce nie stosujemy betonu tzw. chudego, w którym jest mało cementu, a masa jest gęsto-plastyczna, ponieważ trudno go wymieszać. Na ogół stosuje się mieszanki o wyższej ciekłości, np. ciekłe, półciekłe lub plastyczne. Gdy mieszamy zaprawę w betoniarce, to na początku wlewamy wodę i dodajemy cementu a na końcu kruszywo i dolewamy resztę wody. Czas mieszania betonu w betoniarce ma wpływ na jego jakość. Co prawda nie może być za długi, bo rozdzieli wszystkie składniki, co spowoduje obniżenie wytrzymałości betonu. Średni czas mieszania to 5 minut.
Proporcje betonu na posadzki
Na posadzki stosuje się beton o wytrzymałości na ściskanie 20 MPa. Proporcje cementu wynoszą od 1,5 do 2- krotności zastosowanej wody. Na wykonanie 1 m3 zaprawy potrzebujemy 200 litrów wody i około 300- 400 kg cementu. Proporcje cementu względem kruszywa wynoszą od 1 do 3. Co oznacza, że kruszywa powinno być trzykrotnie więcej niż cementu. Dzięki takiej mieszance otrzymamy wytrzymałą posadzkę.
Proporcje betonu na fundamenty
Przy budowie domu stosujemy konsystencje betonu od ciekłej po plastyczną i półciekłą. Na fundamenty stosujemy beton C 12/15 lub C16/20 (B15 i B20) o konsystencji plastycznej. Fundamenty muszą charakteryzować się dużą wytrzymałością, dlatego konsystencja samego betonu oraz jego stosunek cementu do kruszywa jest bardzo ważny. W tym wypadku również sama frakcja kruszywa ma znaczenie. I tutaj większy udział powinna mieć frakcja drobnoziarnista (ok. 70%) z mniejszym udziałem gruboziarnistej (30%). Sam beton na fundamenty powinien powoli wiązać, wtedy cała masa będzie bardziej wytrzymała. Beton szybkowiążący będzie pękał.
Proporcje betonu na wylewki tarasowe
Wylewki tarasowe można stosować tzw. beton chudy, czyli klasy B7,5 lub B10 (C8/10). Chudy beton ma konsystencje gęsto- plastyczną, zbliżoną do wilgotnej ziemi. Jego proporcje zawierają znacznie mniej cementu. Na ogół są to masy gęste, które miesza się na bieżąco i nakłada np. łopatą lub wiadrem.
Suchy beton
Suchy beton jest to produkt gorszej jakości niż beton konstrukcyjny, stanowi odmianę chudego betonu. Charakteryzuje się znacznie mniejszą ilością wody. Natomiast skład jest podobny jak w betonie chudym (C8/10). Ten rodzaj mieszanki betonowej stosuje się do wyrównywania podłoża, stabilizacji gruntu np. pod budowę drogi lub kostki brukowej oraz tarasów.
Betonowanie w praktyce
Gdy na dworze temperatury są niskie, czyli zimą, jesienią lub wczesną wiosną, należy dodać do mieszanki betonowej mniej wody o ok. 10-20% oraz wzbogacić beton odpowiednią domieszką.
Latem w upalne dni mieszankę betonową zabezpieczamy przed wiatrem i słońcem. Te czynniki przyśpieszają jego twardnienie, na skutek szybszego odparowywania wody, co powoduje pękanie betonu. Dlatego w tym czasie należy zaprawę polewać wodą. Ten zabieg stosuje się przez pierwsze 7-14 dni. Wtedy mieszanka powoli wiąże i beton stopniowo schnie. Przy temperaturach poniżej 10 st. C podlewanie nie jest już potrzebne. Zaprawa betonowa wystarczająco wolno schnie. Po nałożeniu mieszanki przez pierwsze 12 godni należy chronić ją przed deszczem, aby nie rozmył jej powierzchni i nie wypłukał cementu.
