Cięcie krzewów ozdobnych to jeden z podstawowych zabiegów pielęgnacyjnych, jaki musimy regularnie wykonywać, aby nasze rośliny były ozdobą naszego ogrodu, a nie straszyły, a przy tym prawidłowo się rozwijały. Krzewy ozdobne to jedne z najważniejszych roślin na posesji, ze względu na to, że odpowiadają za wygląd i estetykę całości. Z tego względu na ogół sadzimy je z przodu ogrodu, w części reprezentatywnej.
Kształtowanie i ciecie krzewów ozdobnych – dlaczego trzeba to robić?
Strzyżenie krzewów to podstawowy zabieg pielęgnacyjny, który wykonujemy w ogrodzie. Przycinanie roślin ozdobnych ma na celu poprawienie ich zdrowia, podkreślenie ich naturalnych walorów estetycznych i wydobycia ich szczególnego piękna. Systematyczne podcinanie i usuwanie zbędnych pędów stymuluje wzrost roślin, kształtuje jej profil oraz poprawia kondycję krzewu i ogranicza rozmiary. Dzięki cięciu krzewy obficiej kwitną, a także owocują.
Niemniej jednak cięcie krzewów ozdobnych zakłóca ich naturalny proces rozwoju i nie każdy gatunek dobrze znosi taki zabieg pielęgnacyjny i szybko się regeneruje. Niektóre krzewy wolno rosnące nie wymagają systematycznego cięcia i formowania, często też źle to znoszą i z wielkim trudem goją swoje rany po cięciu. Dlatego termin cięcia, czyli kiedy to wykonamy, ma ogromne znaczenie dla regeneracji danego krzewu.
Kiedy przycinać krzewy ozdobne? Pory roku
Obcinanie krzewów ozdobnych wykonujemy w dzień słoneczny, kiedy jest sucho. W ten sposób rany po cięciu szybko się goją. Najlepszą porą dla większości krzewów jest przedwiośnie i wiosna. Najlepszym terminem jest marzec, jeszcze przed okresem wegetatywnym. Wiele gatunków krzewów źle znosi przemarznięcia pędów. Dlatego ten okres jest dobry dla większości gatunków kwitnących na pędach jednorocznych. Dla tych roślin zabieg warto powtarzać co roku.
Krzewy kwitnące na pędach wieloletnich przycinamy co kilka lat. Dzięki temu nie ograniczamy pojawienia się pąków.
W okresie późnej zimy, czyli przełom lutego i marca tniemy hibiskusy, tawuły, budleje oraz pięciorniki. Marcu przycinamy krzewy niewymagające częstego cięcia. Do nich należą irga karagana, berberys, dereń jadalna, perukowiec, lilak, pigwowiec, złotokap.
Przycinanie krzewów ozdobnych liściastych możemy wykonać w marcu i kwietniu. Wtedy tniemy rośliny zimozielone, takie jak: berberysy, bukszpany, fortunei, trzmieliny.
Pod koniec kwietnia, czyli późną wiosną, tniemy: forsycję, jaśminowiec, krzewuszkę, migdałka, porzeczkę, lilaka, szczodrzenicę, żylistka, wrzośca krwistego i złotlinę. Te rośliny wytwarzają paki kwiatowe w roku poprzednim i wcześniejsze ich cięcie mogłoby spowodować, że by nie mogły zakwitnąć. Zatem dla większości gatunków przycinanie krzewów ozdobnych wiosną jest swego rodzaju standardem.
Krzewy iglaste, o ile nie chcemy ich formować, to lepiej nie przycinać. Podobnie sprawa się ma w stosunku do magnolii, złotokapu, oczaru, różanecznika, azalii, klonu palmowego, świdośliwy, ketmii syberyjskiej, perukowca podolskiego wawrzynka i sumaka octowca. Te rośliny źle znoszą cięcie, z tego względu lepiej ich nie przycinać, gdy nie ma ku temu znaczącego powodu.
Niektóre gatunki przycina się latem po kwitnieniu. Niemniej jednak przycinanie krzewów ozdobnych latem należy ograniczyć do minimum, ponieważ usuwanie pędów w tym okresie zdecydowanie osłabia rośliny.
Wiosenne cięcie krzewów ozdobnych
Wiosną wykonujemy cięcie sanitarne i cięcie formujące dla niektórych gatunków krzewów ozdobnych. Cięcie sanitarne ma na celu utrzymanie rośliny w dobrej kondycji i zdrowiu. Po zimie wiele pędów jest uszkodzonych, przemarzniętych i suchych, które wymagają usunięcia. Uszkodzone i martwe pędy oraz mocne otarcia kory mogą być źródłem infekcji i dlatego należy je usunąć. Jak wiadomo, najłatwiej kwitną mocne i zdrowe pędy rośliny. Cięcie sanitarne przeprowadza się wczesną wiosną, gdy rośliny jeszcze są w stanie bezlistnym. Dzięki temu mamy duże ułatwienie, ponieważ dobrze widzimy pokrój rośliny, co sprzyja również wykonaniu ciecia prześwietlającego.
Cięcie prześwietlające polega na wycięciu wszystkich cienkich, słabych pędów, a także skierowanych do środka krzewu lub korony drzewa. Usuwamy też wszystkie pędy krzyżujące się. W ten sposób, gdy nasza roślina wypuści liście, do jej środka wpłynie więcej światła, co w dużej mierze przyczyni się do jej lepszego rozwoju i obfitego kwitnienia.
Krzewy kwitnące latem, czyli w drugiej połowie czerwca na pędach jednorocznych możemy formować wiosną. Do tych odmian należą budleja Dawida, barbula, tawuła japońska, pięknotka bodiniera, ketmia syryjska, hortensja bukietowa, hortensja drzewiasta, dziurawce, pięciornik drzewiasty oraz róże. Cięcie wykonujemy, gdy rośliny są w fazie pąka, a na dworze mamy temperaturę powyżej 0 st. C. Krzewy i krzewinki tniemy, gdy temperatura jest nieco wyższa.
Letnie cięcie krzewów ozdobnych
Latem wykonujemy cięcie formujące tych krzewów, które kwitną wiosną. Wtedy możemy formować kształt rośliny, przycinać nieco pędy (mniej więcej o 1/3 długości), które rosną zbyt wybujałe oraz te, które płożą się przy samej ziemi. Jednorazowo mniej więcej możemy skrócić krzew o 15%. Letnie cięcie to tez usuwanie przekwitłych kwiatostanów oraz suchych pędów. Nie polecane jest zbyt mocne cięcie krzewów latem, ponieważ większość gatunków w tym okresie źle znosi cięcie.
Cięcie formujące krzewów – jak to zrobić?
Wielu gatunkom można nadać regularny kształt. Zarówno zimozielonym, jak i tym zrzucającym liście. Do formowania nadają się bukszpany, ostrokrzewy, laurowiśnie. Spośród krzewów gubiących liście do formowania nadają się forsycja, ligustr pospolity. Kształtowanie bryły geometrycznej zazwyczaj trwa kilka lat i wymaga nieraz dużo cierpliwości. Krzew formujemy, gdy osiągnie zaplanowaną wysokość. Najpierw nadaje się zarys zaplanowanej figury, a w kolejnych latach ostateczną formę. W tym wypadku warto wspomóc się np. drutem lub sznurkiem do tworzenia odpowiedniego kształtu rośliny.
Najbardziej popularne kształty to: forma pienna, formowanie roślin rosnących przy ścianie, czy żywopłotu.
Kształtowanie rośliny na pniu
Na pniu najbardziej popularne są formy kuliste lub zwisające, które są formowane do wielkości około 1,5 m. Formę pienną można nadać roślinom rosnącym na własnym korzeniu, takim jak forsycja, czy jaśminowiec. W tym wypadku wybieramy jeden przewodnik, silny pęd rosnący pionowo. Po przycięciu wierzchołka wyrosnąć nowe pędy. Najwyżej rosnące pędy 3 lub 4, skracamy na 2-3 oczka. Resztę usuwamy całkowicie. Koronę formujemy około 2-3 lat.
Formowanie krzewów rosnących na ścianie
Niektóre gatunki krzewów są wprost stworzone, aby ozdobić nasze ściany, jako rozpięte gobeliny na budynku, murze lub w ogrodzie. Krzewy mocuje się do ściany za pomocą zamocowanego do ściany druta lub trejażu. Pęd przewodni podwiązuje się pionowo, natomiast pędy boczne rozchyla się na boki pod łagodnym kątem. Pędy wyrastające od podstawy krzewu i wychodzące poza płaszczyznę podpory należy usuwać. Pozostałe gałązki skracamy, aby pobudzić je do rozkrzewiania.
Formowanie żywopłotu
Żywopłot najlepiej ciąć latem, gdy tegoroczne pędy przestają rosnąć, a pąki są już wykształcone.
Żywot strzyżemy od ustalonego poziomu płaszczyzny górnej, którą powinniśmy oznaczyć np. sznurkiem tuż nad podstawą tegorocznego przyrostu. Płaszczyzny boczne przycinamy na tyle mocno, aby nie dopuścić do rozszerzania się żywopłotu.
Czy przycinać krzewy ozdobne jesienią i zimą?
Generalnie jesień nie jest dobrą porą na przycinanie krzewów, ponieważ muszą one zagoić rany do pierwszych przymrozków. Z cieciem krzewów ozdobnych najlepiej się wstrzymać do wiosny lub późnej zimy. Cięcie jednak osłabia roślinę, a zima jest porą roku, kiedy one powinny w tym okresie cieszyć się dobrą formą.
Natomiast jeżeli chodzi o zimę, to niektóre gatunki krzewów mrozoodporne można już przycinać w styczniu. Najlepiej w tym wypadku wybrać słoneczny i suchy dzień i bez mrozu.
Czym przycinać krzewy ozdobne?
Każdy właściciel ogrodu powinien posiadać w swoim ogrodowym schowku wysokiej jakości narzędzi ogrodnicze. Ten fakt szczególnie się tyczy narzędzi do ciecia, które przy zabiegach przycinania krzewów i drzew, powinny być odpowiednio ostre, aby dodatkowo nie kaleczyć rośliny, poprzez wyłamywanie gałęzi tępym narzędziem. Jakie narzędzia używać do ciecia krzewów ozdobnych, o to te, które w praktyce się przydadzą:
- sekator dwuostrzowy do wycinania cienkich pędów i gałązek
- sekator jednoostrzowy do pędów o twardym drewnie i zdrewniałej powierzchni. Nie nadaje się do miękkich i cienkich gałązek
- sekator o przedłużonej rękojeści- używany do grubszych pędów, usytuowanych wyżej. Nadaje się do dużych ogrodów
- sierpak – specjalny nóż ogrodniczy o wygiętym ostrzu, który sprawdza się do dolnych gałązek, odrostów i wyrównywania ran.
- nożyce żywopłotowe ręczne lub elektryczne- do cięcia żywopłotu o drobnych liściach.
- piła lis-ogon – piła tnąca w dwóch kierunkach do grubych gałęzi i kory.
- okulizak i szczepak- nadają się do letniego wycinania słabo zdrętwiałych, cienkich pędów.
Kalendarz cięcia krzewów ozdobnych – czy warto założyć?
Jeżeli posiadamy w naszym ogrodzie różne gatunki drzew i krzewów ozdobnych, to warto założyć sobie tzw. Kalendarz cięcia krzewów ozdobnych.
W kalendarzu uwzględniamy gatunek, rodzaj cięcia i okres, kiedy dany zabieg dla danej rośliny można wykonać. Taki harmonogram może nam zdecydowanie ułatwić pracę, a przy tym cieszyć się zdrowymi i pięknie rozwijającymi się roślinami ozdobnymi w naszym ogrodzie.
