Dachy domów mają różne kształty. Wyróżniamy dach płaskie, jednospadowe, dwuspadowe i wielospadowe. Na ogół nie zastanawiamy się nad kątem jego nachylenia, o ile nie ma to dla nas znaczenia ze względów estetycznych. Niemniej jednak od tego, jakie nachylenie ma nasz dach, zależy jakie pokrycie dachu zastosujemy i w jaki sposób będzie ono mocowane.
Dlaczego odpowiedni kąt nachylenia dachu jest istotny?
Czym jest kąt nachylenia dachu? Otóż to kąt, jaki tworzy się między połacią a poziomem, który może być wyrażony w stopniach lub procentach. Głównymi kryteriami decydującymi o kącie nachylenia dachu są warunki klimatyczne, panujące w danym regionie oraz kwestie estetyki, czyli rodzaju dachu i jego pokrycia.
W projektach domów nachylenie dachu mieści się w przedziale 30- 45 stopni w naszej strefie klimatycznej. Taki zakres nachylenia doskonale spełnia swoje funkcje podczas intensywnych opadów, odprowadzając nadmiar wody, jak i przy dużym zaśnieżeniu, tym samym zapobiegając zaleganiu masy śniegowej na dachu. W górach mamy bardziej spiczaste dachy z powodu bardzo obfitych opadów śniegu. Natomiast na wybrzeżu są one bardziej płaskie.
Pokrycie dachu oraz możliwość montowania okien połaciowych również warunkuje nachylenie dachu.
Jakie mamy kąty nachylenia dachu?
Mamy trzy podstawowe typy dachów: płaskie, strome i średniospadziste. Płaskie dachy tak naprawdę nie są do końca poziome, ponieważ je też się wykonuje pod pewnym nachyleniem ok. 3 stopni. Przy okazji jest wyposażony w odpowiednie systemy odprowadzania wody.
Spadek dachu może być pod różnym kątem. Najczęściej spotykamy:
- Kąt nachylenia dachu 10 stopni
- Kąt nachylenia dachu 15 stopni
- Kąt nachylenia dachu 20 stopni
- Kąt nachylenia dachu 25 stopni
- Kąt nachylenia dachu 30 stopni
- Kąt nachylenia dachu 35 stopni
- Kąt nachylenia dachu 40 stopni
- Kąt nachylenia dachu 45 stopni
Najczęściej spotykamy dachy o spadku pomiędzy 30- 45 stopni, kąty nachylenia w tym zakresie dają więcej możliwości pod kątem wykończenia dachu. Ponadto wymagania co do stromych dachów są łagodniejsze pod względem ich szczelności. Zatem im mniejszy kąt nachylenia, tym lepszej jakości materiały musimy zastosować, a i wykonawstwo musi być dokładniej.
Pokrycie dachowe a minimalny kąt nachylenia dachu
Materiały na pokrycia dachowe mają swoje wymagania co do minimalnego kąta nachylenia dachu, przy którym mogą być zastosowane. Oto najbardziej popularne materiały wykończeniowe dachu:
- Dachówki ceramiczne i cementowe- mogą być stosowane przy minimalnym kącie nachylenia 10 stopni. Przy dachach płaskich przekraczających 20 stopni nachylenia wymagane jest stworzenie na wierzbie sztywnego poszycia, które jest zaizolowane papą lub specjalną membraną. W innych sytuacjach nie jest to konieczne. Górna granica dachu nie istnieje, tymi dachówkami można wykańczać niemal pionowe powierzchnie.
- Blachodachówki- minimalny kąt nachylenia dachu 10- 14 stopni. Górna granica wynosi 90 stopni. Przy mało stromych dachach trzeba pamiętać o sztywnym poszyciu z izolacją z papy.
- Blacha płaska i trapezowa- Ten rodzaj pokryć dachowych sprawdza się przy praktycznie płaskich dachach. Blachę płaską można już kłaść na dach i spadku 3 stopnie i aż do poziomu 90 stopni. Należy przy tym taką blachę łączyć na podwójny rąbek. Blacha trapezowa wymaga minimalnego kąta nachylenia dachu 5 stopni.
- Gont bitumiczny- minimalne nachylenie dachu 11 stopni. Jeżeli nachylenie nie przekracza 20 stopni, to niezbędny jest podkład z papy. Przy kącie nachylenia więcej niż 60 stopni, gont należy dodatkowo podkleić, szczególnie tam, gdzie pojawiają się silne wiatry.
Kąt nachylenia dachu – jak obliczyć?
Obliczanie spadku dachu można wykonać w formie wartości procentowych lub wyrazić je w stopniach. Wartości procentowych najczęściej używają dekarze. Natomiast producenci posługują się miarą kąta w stopniach.
Obliczanie kąta nachylenia dachu rozpoczynamy od ustalenia jego wzniesienia. Pomiaru dokonujemy w następujący sposób: na ścianie szczytowej wyznaczamy poziomy odcinek o długości 1 m i mierzymy odległość od obu jego końców do połaci. Różnica w wynikach określa wzniesienie dachu na długości 1 m. Mając dane o poziomie wzniesienia dachu, możemy określić kąt nachylenia.
I tak kąt nachylenia dachu 25 stopni, to 47 cm wzniesienia. Natomiast przy 30 stopniach nachylenia dachu mamy wzniesienie 58 cm, zaś przy 45 stopniach jest już 100 cm.
Kąt nachylenia dachu wynika z trygonometrii. Natomiast przy wartościach procentowych, wymagana jest znajomość przelicznika.
Przeliczenie ze stopni na procenty, wykonuje się według wzoru:
Nachylenie [%]= 100 x tgα [0]
Zatem nachylenie w procentach otrzymujemy, mnożąc tangens kąta przez 100.
Na przykład nachylenie dachu 25 stopni daje 47%.
Jeżeli chcemy przeliczyć jednostki na odwrót, czyli procentowe wartości przełożyć na stopnie, to mamy do tego następujący wzór:
Nachylenie [0]= arctg(nachylenie[%]/100) x 180/π
Ścianka kolankowa a kąt nachylenia dachu
Przy wyliczaniu spadku dachu, ważną kwestią, jaką musimy wziąć pod uwagę, jest ścianka kolankowa a kąt nachylenia dachu. Ścianka kolankowa to zewnętrzna ściana w domach z poddaszem, na które opiera się więźba dachowa. Wysokość tej ścianki ustalana jest z uwzględnieniem przeznaczenia samego poddasza, szerokości budynku oraz konstrukcji dachu. Im jest ona wyższa, tym mamy więcej miejsca na najwyższej kondygnacji. Niemniej jednak nie możemy zaplanować jej wartość w nieskończoność. Jeżeli chcemy umiejscowić na poddaszu okna połaciowe, to kąt nachylenia dachu powinien umożliwić swobodne z nich korzystanie. Przy doborze jej parametrów istotne są również ogólne proporcje budynku.
Jaki kąt nachylenia dachu jest najczęściej wybierany w Polsce?
Wśród szerokiej oferty wzorów dachów, najczęściej wybieramy do domów rodzinnych dachy spadziste o spadku 30-45 stopni. Takie konstrukcje uznawane są za optymalne, ze względu na warunki klimatyczne panujące w Polsce. Tego typu dachy idealnie nadają się zarówno do tradycyjnego, jak i nowoczesnego budownictwa.
Niemniej jednak w projektach architektonicznych coraz częściej pojawiające się modernistyczne stylizacje domów wielorodzinnych oraz tak zwanego ekologicznego i pasywnego budownictwa z dachami płaskimi. Co prawda nowe projekty tego typu nie przypominają blokowych aranżacji w stylu PRL, ale prezentują światu swoje designerskie oblicze. Dachy płaskie nie do końca są jednak płaskie, ponieważ posiadają pewien spadek (minimum ok. 3 stopni).
W górach możemy spotkać dachy bardziej spiczaste, bo o koncie nachylenia nawet 60 stopni. Tego typu dachy najczęściej możemy zauważyć w miejscach intensywnych opadów śniegu.
Jaki powinien być kąt nachylenia dachu jednospadowego i dwuspadowego?
Najbardziej popularne są dachy jednospadowe i dwuspadowe. Tego typu konstrukcje nie posiadają żadnych załamań, które wymagałoby dodatkowego zabezpieczenia przed czynnikami atmosferycznymi.
Dachy dwuspadowe najczęściej wyróżniają się sporym kątem nachylenia. Dzięki temu zapewniają dobry odpływ wody z dachu podczas opadów deszczu i śniegu. Najczęściej stosowane kąty nachylenia takich dachów mieszczą się w granicach 30-45 stopni, bywają też 60 stopni i więcej.
Przy dachach jednospadowych minimalny kąt nachylenia to 3 stopnie, ale można tę wartość zwiększyć, gdy mamy zamiar zaaranżować poddasze użytkowe. Kąt nachylenia dachu jednospadowego może być do 45 stopni. Dach jednospadowy o większym nachyleniu niż 3 stopnie gwarantuje lepszą odporność na warunki pogodowe, dlatego na ogół mogą być w zakresach od 3 stopni do 45 stopni, np. kąt nachylenia dachu 25 stopni.
Kąt nachylenia dachu jednospadowe czy dwuspadowego oblicza się w ten sam sposób.
Czy można zmienić kąt nachylenia dachu?
Kąt nachylenia dachu można zmienić przy planowanym remoncie domu. Jeżeli mamy zamiar wykonać remont dachu, to przy okazji możemy zmienić jego kąt nachylenia. Niemniej jednak należy przy tym pamiętać o konieczności otrzymania pozwolenia na budowę, gdyż takie prace są poważną ingerencją w konstrukcje budynku. Przebudowa dachu wymaga zmiany długości elementów więźby dachowej, a czasem nawet z całkowitą jej wymianą.
Zmiana nachylenia dachu powoduje zmianę obciążeń ścian szczytowych, fundamentów oraz stropu poddasza. Tego typu prace wymagają precyzyjnych wyliczeń, pozwalających na prawidłowe i bezproblemowe przeprowadzenie tego typu robót dekarskich. Dobrze przeprowadzona inwestycja gwarantuje bezpieczne użytkowanie obiektu.
Przy tym warto pamiętać, iż w Planie Miejscowego Zagospodarowania Przestrzennego są określone konkretne przedziały, związane z parametrami zabudowy w danym rejonie. Dotyczy to również typów dachów i ich kątów nachylenia. Dlatego nie możemy ot tak sobie zmienić kąta nachylenia dachu w naszym domu. Nowe parametry dachu muszą być zgodnie z zatwierdzonym PMZP. Dlatego, zanim zdecydujemy się na taką inwestycję, warto przejść się do gminy, aby zapoznać się z tego typu wymaganiami, stawianymi w rejonie naszego zamieszkania. W innym wypadku nie otrzymamy pozwolenia na budowę.
Co jeszcze trzeba wiedzieć o kącie nachylenia dachu?
Na kąt nachylenia ma znaczenie przy konstrukcji budynku. Na etapie projektowania domu, w tym określania jego konstrukcji, projektant oblicza kąt nachylenia dachu, który jest ustalany we współpracy z inwestorem. Parametr ten nie jest przypadkowy, a ściśle współgra z całą konstrukcją budynku. Co prawda to nie znaczy, że jeden dom może mieć tylko jedną wartość nachylenia dachu. Na ogół przy wyborze konkretnego typu dachu, mamy też propozycje kątów jego nachylenia. Nasz dach wraz z całym domem tworzy jedna nośną całość. Dlatego już na etapie projektu, warto zastanowić się nad doborem kąta nachylenia dachu, aby uniknąć potem bardzo przykrych konsekwencji, które mogą prowadzić do prac remontowych, mających na celu zmianę wizerunku dachu, a tym samym jego nachylenia. A każde takie przedsięwzięcie może skutkować załatwianiem od początku wszystkich spraw formalnych, związanych z uzyskaniem nowego pozwolenia na budowę.
Jeżeli podczas budowy domu, zdecydowaliśmy się zmienić kąt nachylenia naszego dachu, na inny niż jest w pierwotnym projekcie, to konieczne zgłoszenie projektu domu do urzędu i wystąpienie o pozwolenie.
